Makłowicz w kosmosie

           Jak zapewne ogromna część osób, które czytają tego bloga, ja również jestem ogromnym fanem krakowsko-chorwackiego kucharza, dziennikarza i podróżnika. W programach Roberta Makłowicza – obok oczywiście kwestii kulinarnych – urzeka mnie jego otwartość na miejsca, które odwiedza i życzliwość wobec żyjących tam ludzi. Ale, czy ktoś zna człowieka, który lubi dobrze i dużo zjeść, który – będąc najedzonym – nie byłby życzliwy dla innych?

Ale nie o słynnym krakowianinie chcę tu pisać, ale o wyrastającej mu ostatnio silnej konkurencji w postaci łodzianina tym razem, dr. Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego... Ten wybitny fizyk, specjalizujący się w badaniach nad materiałami i technologiami odpornymi na promieniowanie, współtwórca największego przyrządu badawczego – Wielkiego Zderzacza Hadronów – na początku lipca tego roku odbył 11-dniową misję kosmiczną, w trakcie której prowadził doświadczenia na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Jest zatem drugim (lub trzecim – licząc Mistrza Twardowskiego; lub mimo to drugim – ów bowiem był prawdopodobnie Niemcem) Polakiem, który miał przyjemność oglądać Ziemię z przestrzeni kosmicznej.

Skąd zatem wskazanie naszego kosmonauty jako konkurenta p. Roberta? Otóż tzw. opinia publiczna – jeszcze w czasie trwania kosmicznej wyprawy dr. Uznańskiego-Wiśniewskiego, jak i po jej zakończeniu – nie tylko nie ma pojęcia, czym nasz kosmonauta zajmował się naukowo, ale nawet nie bardzo się tym interesuje. Interesuje się natomiast tym... jak smakują pierogi w kosmosie. Z kosztującej polskiego podatnika 65 milionów euro wyprawy – podatnika owego interesują tylko owe pierogi. Nie wiem, ile kosztują wyprawy krakowskiego obieżyświata, ale wątpię, żeby wszystkie łącznie choćby zbliżyły się do kwoty, którą Polska przeznaczyła na 11-dniową wycieczkę łodzianina.

Oczywiście – żeby nie było – nie uważam, że są to pieniądze zmarnowane. Dr Uznański-Wiśniewski podczas swojego pobytu w kosmosie nie jadł tylko pierogów, ale prowadził bardzo ważne badania naukowe. Irytuje mnie natomiast płytkość intelektualna polskiego społeczeństwa. Wzdycham do czasów – a było to na przełomie XIX i XX wieku – w których codzienne gazety na pierwszej stronie, jako sensacje, umieszczały informacje o nowych odkryciach i wynalazkach, celebrytami (jak dzisiaj byśmy ich nazwali) byli wybitni uczeni, a nie chwalący się niezdaną maturą tik-tokerzy zaś wykłady wygłaszane przez luminarzy ówczesnej nauki przyciągały widownię, której nie powstydziłby się Coldplay (szczególnie na najbliższych koncertach)... Ludzie z tzw. towarzystwa zaznajomieni byli z aktualnymi teoriami naukowymi bardziej niż dzisiejsze społeczeństwo z serialami na Netflixie. Na światowych wystawach hitem były loty balonem, wieża Eiffle’a czy model kryształu żelaza... Dzisiaj – mimo iż jesteśmy coraz bardziej uzależnieni od nauki i wynikającej z niej technologii – interesują nas one coraz mniej. Nie ma chyba nikogo w Polsce, kto nie znałby Roberta Lewandowskiego i nie wiedział, czym i gdzie się zajmuje. A ile osób zna profesora Andrzeja Dragana? Albo czym – poza pojawieniem się w filmie Zanussiego – zajmował się Iwo Białynicki-Birula? Profesora Aleksandra Wolszczana kojarzy już może więcej osób.

Winę za to ponosi – przynajmniej częściowo – system edukacji. W chwili, gdy stała się ona powszechna i obowiązkowa straciła aurę czegoś wyjątkowego. A jako powszechna – a zatem adresowana do wszystkich, niezależnie od ich intelektualnych predyspozycji – musiała stać się miałka, płaska i nudna... Dzisiaj słowo „nauka” w pierwszym odruchu kojarzy się z czynnością polegającą na przyswajaniu sobie kompletnie nieprzydatnej w większości szkolnej wiedzy. W dodatku „od Sasa do Lasa”... Trudno oczekiwać, że prawdziwymi dokonaniami naukowymi (szczególnie z zakresu nauk tzw. „ścisłych”) będą się interesować ludzie nauczeni, że konkurs fizyczny czy matematyczny jest tak samo ważny, jak konkurs wiedzy o Janie Pawle II.

Ludzkość skarlała – nie tylko w Polsce, podobne trendy obserwuje się i gdzie indziej. A jeśli jeszcze zachowuje jakiś poziom to tylko dlatego, że stoi na ramionach olbrzymów, którzy żyli kilkadziesiąt czy sto kilkadziesiąt lat temu. Jaki poziom zachowa ludzkość, stojąca na ramionach dzisiejszych karłów?